Žena koja je u Srbiju donela duh evropskog slikarstva – Beta Vukanović
Beta Vukanović rodila se kao Babet Bahmajer 18. aprila 1872. godine u Nemačkoj. Nakon završetka osnovne škole i više ženske škole, 1890. godine upisala se na privatnu slikarsku školu Karl Mara i Anton Ažbea u Minhenu koja je obeležila njen život na više načina. Pre svega, upravo tamo je stekla obrazovanje koje će je kasnije odvesti ka plenerizmu, umetničkom pravcu koji je zagovarala i u svojoj daljoj karijeri. Drugi način na koji su provedene godine u slikarskoj školi kod Ažebea promenile život mlade umetnice Babet, bilo je poznanstvo sa Ristom Vukanovićem, koji je u tom trenutku takođe bio polaznik iste škole želeći da se bavi slikarstvom. Poznanstvo u slikarskoj školi krunisano je i brakom, nakon čega Beta i Rista Vukanović odlučuju da se presele za Beograd, iako su im mnogi govorili da je to grad bez značajnog interesovanja za umetnost. Upravo njihova zajednička ljubav prema slikarstvu, ogromno ineteresovanje i želja da postignu nešto značajno dovela je do ozbiljnih pomaka. Najpre, 1898. godine Beta i Rista Vukanović organizovali su prvu izložbu u Sali stare Narodne skupštine koju je posetio čak i sam kralj Aleksandar Obrenović. Do tada su slikari, obično, izlagali po jednu svoju sliku u izlozima gradskih radnji, ali vrlo retko u Narodnoj skupštini ili Građanskoj kasini koji su u to vreme bili jedini izložbeni prostori u Beogradu.
Kraljevska umetnička škola nastala je 1900. godine, nakon što su Beta i Rista Vukanović nasledili od Kirila Kutlika Prvu srpsku slikarsko-crtačku školu. Nakon promene adrese, Vukanovići su preselili slikarsku školu u svoju kuću u Kapetan-Mišinoj 13, koju je projektovao Milan Kapetavić, projektant jugoslovenskog paviljona na Svetskoj izložbi u Parizu. Upravo je ta kuća bila prva oslikana fasada u Beogradu, gde je Beta oslikala iznad glavnog ulaza u kuću kompoziciju Tri muze. Beta Vukanović je bila impresionistkinja, a želela je da sve svoje buduće umetnike poduči radu u prirodi i pod vedrim nebom. Bila je i svojevrsni inovator jer je u slikarstvo Srbije unela mnogobrojne likovne vrste i pojave koje pre nje nisu postojale niti su bile primetne. U svom slikarskom opusu ova umetnica je negovala predeo, akt, portret, kompoziciju i to u tehnikama ulja, akvarela i pastela. Kada je impresionizam počeo da slabi, istakla je crtež, ojačala oblik i zadržala boje samog imresionizma.
Beta Vukanović smatra se začetnicom umetničke karikature u Jugoslaviji. Objavila je preko 500 humorističkih portreta ličnosti iz beogradskog umetničkog, kulturnog, ali i političkog i vojnog života. Još 1910. godine u Beogradu je izložila svojih 60 karikatura na IV izložbi Društva “Lada”. Preživela je čak četiri rata, kao bolničarka i asistentkinja lekarima, zbog svog znanja stranih jezika. Za svoj angažman nagrađena je Ordenom za negu ranjenika i bolesnika (1912), kao i Medaljom za usluge Crvenom krstu Srbije (1913). Beta Vukanović je crtala i slikala do kraja svog života, odlazeći svaki dan u svoj atelje, ali je često puta bila viđena i kako sedi sedi u obližnjem parku i skicira. Beta je dobitnica Nagrade za životno delo, a posle čitavog veka posvećenog umetnosti, preminula je u Beogradu 31. oktobra 1972. godine. Njena zaostavština ostaje kao dragocen doprinos jugoslovenskoj likovnoj sceni.
Izvori:
https://galerijaslika.rs/beta-vukanovic/
https://buro247.rs/kultura/kultura-art/iza-vazdusaste-lepote-slikarstva-bete-vukanovic/
https://novaekonomija.rs/vesti-iz-izdanja/prva-dama-u-pantalonama-i-na-biciklu-beta-vukanovic