Mara Rosandić – prva školovana fotografkinja
Mara Rosandić rođena je 1883. godine u Rumi kao Marija Bogdanović u veoma uglednoj porodici. Njeni roditelji su izuzetno vodili računa da Mara stekne najkvalitetnije obrazovanje, što je bila retkost za devojke tog vremena. Pored osnovnog muzičkog obrazovanja, govorila je i nekoliko jezika, a obrazovanje iz umetničke fotografije je stekla u Minhenu, te se posebno ističe njen doprinos upravo u toj oblasti.
Devetnaestogodišnja Mara je u Beogradu otvorila svoj prvi fotografski atelje, a kasnije je otvorila i u Zagrebu koji je nasledila od dubrovačkog slikara Vlaha Bukovca. U fotografskim ateljeima okupljali su brojni umetnici tog vremena. Upravo tamo Mara je upoznala Tomu Rosandića, splitskog vajara, koji je bio veliki zaljubljenik u putovanja i promene. Marija se udala za Tomu 1912. godine i par odlazi u Beč, te ona napušta svoj posao i atelje kako bi pratila svog supruga. Nakon godinu dana boravka u Beču, bračni par Rosandić dolazi u Beograd sa namerom da tu ostane duži vremenski period. Nekoliko meseci kasnije je u Drugoj beogradskoj gimnaziji je priređena izložba radova umetnika jugoslovenskog ubeđenja, gde su se našla dela Mare i njenog supruga. Ugledni Beograđani imali su prilike da stanu po prvi put ispred kamere u umetničko-fotografskom ateljeu zahvaljujući Mari. Međutim, izbijanje Prvog svetskog rata prekinuo je izuzetno uspešan rad bračnog para Rosandić u Beogradu. Nakon napuštanja Beograda, odlaze do Niša, Krfa, Ženeve, preko Londona do Pariza. Tokom rata bombardovanjem je porušena kuća u kojoj je uništen atelje, sva Marina oprema, ali i preko 60 Tominih radova. Zahvaljujući Tominim uspešnim predavanjima na umetničkoj akademiji u Zagrebu i Beogradu, dobili su na korišćenje jednu prizemnu kuću u Gospodar Jevremovoj ulici, gde se danas nalazi Muzej pozorišne umetnosti Srbije. U toj kući Mara je dobila izuzetnu privilegiju da fotografiše kraljicu Mariju i tek rođenog prestolonaslednika Petra Karađorđevića. Upravo ta fotografija majke i sina koju je načinila Mara Rosandić postala je jedna od najunikatnijih i najprepoznatljivijih slika onog vremena, ali i zvanični portret kraljevske porodice koji je bio objavljivan u mnogobrojnim novinama i kao razglednice. Ova fotografija kraljevske porodice otvorila je Mari mnoga vrata po Evropi, stoga portreiše i grčku i rumunsku kraljicu. Usledio je prekid veoma efikasnog perioda kada je Mara odlučila da prati svog supruga umetnika koji je dobio poziv da radi na projektu muzoleja Frana Petrinovića na Braču. Tokom nekoliko godina boravka na hrvatskom otoku, Mara je fotografisala uglavnom Tomina dela, te po koji intimni portret beogradskih i jugoslovenskih umetnika tog vremena. Suprug joj je u znak zahvalnosti i ljubavi, poklonio vilu na Senjaku gde se Mara povukla i počela da radi kao stručni saradnik magazina “Fotografski pogled”. Radeći za taj magazin, želela je da ponovo na neki način okupi ljubitelje fotografije, te je osnovala prvi foto-klub u Beogradu.
Marija Mara Rosandić preminula u Beogradu 1954. godine, nakon bogatog i uspešnog umetničkog života. Njena poslednja želja bila je da nad nadgrobnim bude postavljena skulptura “Harfista” delo njenog supruga Tome, dok on nakon njene smrti poklanja kuću na Senjaku i odlazi u Split. Nažalost, život između dva svetska rata, kao i stalne selidbe, uticali su na to da njena dela gotovo da nisu sačuvana.
Izvori:
http://www.mgb.org.rs/visit/details/11
https://kakvazenska.com/mara-bogdanovic-rosandic/
https://www.011info.com/ko-je-bio/mara-rosandic–prva-skolovana-fotografkinja-u-srbiji
https://gradskeinfo.rs/prva-zena-fotograf-na-balkanu-je-bila-sremica-21-08-2023/
https://korzoportal.com/izlozba-marija-mara-rosandic-prva-skolovana-za-umetnost-fotografije/
